Βενετσιάνικο καρναβάλι

«Πατρινό καρναβάλι για πάντα…» λέει εκείνο το φημισμένο τραγούδι, που το ακούγαμε κάθε χρόνο καθηλωμένες μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης για να δούμε την καθιερωμένη παρέλαση της Πάτρας! Και μετά στις ειδήσεις βλέπαμε εικόνες από τα καρναβάλια όλου του κόσμου κι εκείνο που ξεχωρίζαμε πάντα ήταν το ενετικό Καρναβάλι, εξαιτίας της μαγείας και της γοητείας του. Ψάξαμε την ιστορία του και θελήσαμε να τη μοιραστούμε μαζί σας.

Πράγματι, χάνεται στους αιώνες και ήδη μετράει 900 χρόνια ύπαρξης. Το πρώτο κείμενο, που μνημονεύει αυτή τη γιορτή μας γυρνάει στο 1094μ.Χ. υπό την κυριαρχία του Δόγη Vitale Falier, στο οποίο αναφέρονται οι εορτασμοί που θα λάμβαναν χώρα πριν την ιταλική σαρανταήμερη νηστεία (Quaresima=Τεσσαρακοστή). Βέβαια, η γιορτή έχει ρίζες πολύ πιο αρχαίες και συσχετίζεται με τα λατινικά Σατουρνάλια (saturnalia latini) και τις διονυσιακές γιορτές, όπου και το ρητό έλεγε: “Semel in anno licet insanire” (=μια φορά το χρόνο είναι επιτρεπτό να μην έχουμε φρένα). Βασισμένοι σε αυτές τις παραδόσεις οι Βενετοί ποπολάροι είχαν για λίγες μέρες την ευκαιρία να φορέσουν μια μάσκα είτε για να χλευάσουν την ολιγαρχική εξουσία είτε για να τους υποδυθούν και να μιμηθούν τις συνήθειές τους. Η εξουσία από τη μεριά της έβλεπε κι ένα πιο πρακτικό ρόλο της συγκεκριμένης γιορτής, μιας και δινόταν στον απλό λαό η ευκαιρία να ξεδώσει ή καλύτερα να ξεσπάσει κι έτσι οι Δόγηδες κρατούσαν υπό έλεγχο τις εκάστοτε κοινωνικές εντάσεις, προσφέροντας το γνωστό “Panem et Circenses” (=άρτος και θεάματα).

Το αλλοτινό βενετσιάνικο καρναβάλι είχε πολύ μεγαλύτερη διάρκεια. Άρχιζε την πρώτη Κυριακή του Οκτώβρη, εντεινόταν την μέρα μετά τα Θεοφάνεια (=Epifania) κι έφτανε στο ζενίθ του τις μέρες πριν την Τεσσαρακοστή (=Quaresima). Στήνονταν πάλκα σε κεντρικά σημεία της πόλης κι ο κόσμος παρακολουθούσε διάφορους καλλιτέχνες, σαλτιμπάγκους, παιγνίδια. Πλανόδιοι πωλητές πούλαγαν φρέσκα και ξερά φρούτα, γλυκά εκείνης της περιόδου ενώ μπάντες παιάνιζαν μελωδίες.

Η «Γαληνοτάτη» υπήρξε πάντα μεγάλη εμπορική δύναμη κι αυτό είναι έκδηλο ακόμα και στο Καρναβάλι, το οποίο έχει περάσει από διάφορες φάσεις: καρναβάλια με αναφορές στο πολυετές ταξίδι του ενετού Μάρκο Πόλο στην Κίνα, στη ναυμαχία της Ναυπάκτου... Σιγά σιγά η Βενετία μετατράπηκε στην ευρωπαϊκή σχολή της απόλαυσης και του παιγνιδιού, του μασκαρέματος και της ανευθυνότητας. Ο κόσμος αφηνόταν από οποιαδήποτε δέσμευση και οι επιθυμίες όχι μόνο φάνταζαν απτές, αλλά δεν υπήρχε σκέψη ή πράξη που να φαινόταν απραγματοποίητη. Ήταν η εποχή του 1700, του Καζανόβα, μια εποχή που αντικατοπτρίζει μια επιφανειακή και τρυφηλή κοινωνία, μέσα από την οποία γεννήθηκε η κωμωδία χαρακτήρων του Κάρλο Γκολντόνι με φιγούρες όπως οι: Pantalone, Arlecchino, Brighella, Colombina. Ο ίδιος ο Γκολντόνι εκφράζει το νόημα του καρναβαλιού σ’ ένα τετράστιχο, όπου σε ελεύθερη απόδοση λέει:

«Εδώ η σύζυγος κι εκεί ο σύζυγος, ο καθένας πάει όπου του αρέσει, ο καθένας τρέχει σε κάθε πρόσκληση, άλλος για να παίξει κι άλλος για να χορέψει.»

Το 19ο αι. το βενετσιάνικο καρναβάλι μπαίνει σε άλλη τροχιά, αποπνέοντας ένα ρομαντισμό και γίνεται προορισμός για πολλούς καλλιτέχνες, συγγραφείς και μουσικούς, τυχοδιώκτες και όμορφες κυρίες απ’ όλο τον κόσμο. Τρανά παραδείγματα η Σίσση της Αυστρίας, ο Βύρωνας, ο Βάγκνερ. Το Καρναβάλι διακόπηκε για κάποια περίοδο μετά την πτώση της Δημοκρατίας της Βενετίας από τις ναπολεόντειες δυνάμεις. Ωστόσο και τότε οι γιορτές διατηρήθηκαν στα δυο νησάκια Μουράνο και Μπουράνο. Μόλις τη δεκαετία του ’70 κάποιοι τοπικοί οργανισμοί και ιδιώτες θέλησαν και προσπάθησαν να αναγεννήσουν αυτό το αλλοτινά μεγαλειώδες γεγονός για τους Βενετούς κι έτσι, το 1979 εγκαινιάστηκε μια νέα περίοδος για τους ίδιους.

Στη σημερινή εποχή η χαρούμενη αυτή γιορτή διαρκεί σχεδόν δέκα μέρες και λήγει την “Martedì Grasso” (=χοντρή Τρίτη) όπου και σηματοδοτεί την έναρξη της θρησκευτικής νηστείας. Το φετινό καρναβάλι είναι αφιερωμένο στην περίοδο του 1800 και πιο συγκεκριμένα στην Πριγκίπισσα Σίσση και τη γυναίκα εκείνης της εποχής. Όπως καταλαβαίνετε, για άλλη μια φορά οι γυναικείες αμφιέσεις θα κλέψουν την παράσταση. Πάρτε μια γεύση από τις φωτογραφίες, που ακολουθούν.